مطالعه روند تغییرات ترکیب شیمیایی آب زیر زمینی (مطالعه موردی: دشت نجف آباد)

در این مطالعه، روند تراز آب زیرزمینی 33 ایستگاه پیزومتری در مقیاس ماهانه در دشت نجف آباد در دوره آماری 1391-1374 با آزمون ناپارامتری مان- ¬کندال مرتبه 1، 2 و 4 مورد بررسی قرار گرفت. برای هر سری زمانی شیب خطّ روند با استفاده از روش تخمین¬گر sen محاسبه شد. همگنی روند تغییرات تراز آب زیرزمینی با روش وان بل و هوقس مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که در همه ایستگاه¬های نزدیک رودخانه زاینده رود تراز آب زیرزمینی (به جز ایستگاه¬شرق تیران) دارای روند منفی است. در بیش از 48 درصد ایستگاه¬ها روند منفی (1/0p<) معنی¬دار با روش مان- کندال مرتبه 4 مشاهده شد. نتایج مربوط به نقشه¬های روند نشان داد بیشترین روند تغییرات در محل شبکه¬های آبیاری و زهکشی و در امتداد رودخانه زاینده رود است. بررسی شیب خطّ روند نشان داد که بطور متوسط تراز آب زیرزمینی در دشت نجف آباد حدود 32 سانتی متر در سال افت دارد. بیشترین افت تراز آب زیرزمینی متعلّق به ایستگاه کهریز سنگ جدید بوده که دارای شیب منفی 92/5 متر در سال می باشد. نتایج آزمون همگنی نشان داد که روند تراز آب زیرزمینی در ماه های مختلف همگن، ولی در ایستگاه های مختلف غیرهمگن می باشد. نتایج آزمون پتیت برای متغیر تراز آب زیرزمینی نشان داد که تراز آب زیرزمینی در سال¬های 1378 تا 1381 به صورت پرش رو به پایین رخ داده است که در این بازه رودخانه زاینده رود خشک و در منطقه خشکسالی رخ داده است. در بخش دیگر این پژوهش تجزیه و تحلیل روند تغییرات کیفی آب زیرزمینی با توجه به اطلاعات 15 و 20 ایستگاه پیزومتری به ترتیب در ماه پر آب و کم آب در دشت نجف آباد در دوره آماری 1391-1374 با آزمون ناپارامتری مان-کندال مرتبه 2 مورد بررسی قرار گرفت. قبل از تجزیه و تحلیل روند اثر خود همبستگی معنی¬دار مرتبه اول از سری داده¬ها حذف گردید. متغیرهای کیفی مورد بررسی شامل مجموع آنیون¬ها و کاتیون¬ها، ph، th، ec، so42-، na%، na+، mg2+، tds، sar، cl- و hco3- می¬باشد که در هر سال 2 بار اندازه گرفته شده است. نقشه¬های روند برای آماره z مان- کندال در سطح 5 درصد رسم شد. نتایج مربوط به این نقشه¬ها نشان داد که بیشترین روند تغییرات پارامترهای کیفی در راستای رودخانه زاینده رود و محل شبکه¬های آبیاری و زهکشی بود. برای هر سری زمانی شیب خطّ روند با استفاده از روش تخمین گر sen محاسبه شد. نتایج نشان داد که روند تغییرات غلظت اکثر متغیرهای کیفی آب در تمام ایستگاه¬ها به جز جلال آباد افزایشی است. شیب خط روند برای هر سری زمانی با روش تخمین¬گر sen مشخص و نتایج بصورت نمودار باکس¬ویسکر نشان داده شده است. نتایج آزمون پتیت نشان داد که در سال¬های 1378 تا 1382 بیشترین پرش در سری زمانی مربوط به پارامترهای کیفیت آب زیرزمینی در این دشت وجود دارد. همچنین بیشترین روند تغییرات کیفیت آب زیرزمینی در ماه پرآب و کم آب در راستای رودخانه زاینده رود و شبکه¬های آبیاری و زهکشی است. علت اصلی افزایش غلظت متغیرهای کیفی مورد مطالعه در آب زیرزمینی، به عواملی مانند خشک شدن رودخانه زاینده رود و برداشت بی رویه از آب زیر زمینی دشت نجف آباد (مخصوصا در محل شبکه¬های آبیاری وزهکشی )در سال های اخیر نسبت داده شد.